نوع دیگر حجاب و پوشش قرانی، حجاب رفتاری ی زنان در مقابل نامحرم است.
مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قائل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحای مختلف رفتار، مثل نحوه ی پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است.
بنابراین، حجاب و پوشش زن نیز به منزله ی یک حجاب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموس دیگران را دارند.
همین مفهوم منع و امتناع، در ریشه ی لغوی عفت نیز وجود دارد.
قرآن دستور مي‌دهد: «وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیهِ الْأُولَى»[1] «خودنمائي نكنيد، همانند زناني كه در جاهليت بودند». «تبرج» از برج گرفته مي‌شود كه بين ساختمان‌ها معلوم است. قرآن معيارهايي را به ما داده كه مصاديق آنها را به راحتي بتوانيم تشخيص دهيم، اما وارد جزئيات نشده و مصاديق را بيان نكرده، چون در اين صورت از حالت كلي و ابدي خارج مي‌شد. به عنوان مثال اگر رنگ خاصي را عنوان مي‌كرد ممكن بود اين رنگ در يك جامعه عادي باشد و در جامعه‌ي ديگري جلب توجه كند، مانند چادر سفيد كه در كشور ما جلب توجه مي‌كند اما در مكه در حالت احرام بسيار عادي است. نبايد طور خاصي حرف زد كه جلب توجه كند يا حتي حجابي داشته باشيم كه جلب توجه كند. بعضي مي‌گويند مهم بودن رنگ در كجاي قرآن آمده، همين كه مي‌فرمايد خودنمايي نكنيد معنايش اين است كه روي مسأله رنگ يا مصاديق ديگر تأكيد داشته است[2].
حجاب، قبل از اسلام در جهان و در ادیان مختلف با شکل های متفاوت وجود داشته و این یک حکم تأسیسی نیست؛ یعنی اسلام آن را اختراع نکرده، بلکه دین اسلام آن را پذیرفته و چنان که از تاریخ زمان پیامبر (ص) استفاده می شود، اسلام قدری محدوده آن را وسیع تر کرده و به آن شدّت بخشیده است.
پس از نزول آیه درباره رعایت کامل حجاب و تشریع آن، گزارش تاریخی نداریم مبنی بر این که اجباری از سوی پیامبر اکرم (ص) در مورد رعایت کامل و دقیق حجاب اسلامی از طرف زنان یهود و نصاری باشد؛ مگر از باب امر به معروف و نهی از منکر که یک تکلیف شرعی بوده و مسلمانان در مقابل بدحجابی نهی از منکر می کردند.
گفتنی است بدحجابی در آن موقع مشکل چندان حادی نبوده به طوری که چنین اجباری را اقتضا کند، بلکه طبق روایات، گناهانی؛ مانند شراب خواری، ازدواج با محارم، ربا خواری و زنا در آن موقع بیشتر رایج بوده و پیامبر (ص) هم هنگام انعقاد عقد ذمّه با یهودیان و مسیحیان ترک این موارد را شرط فرمود و آنان هم متعهد شده بودند که چون در پناه و حمایت حکومت پیامبر (ص) هستند، باید به قوانین و احکام شرعی احترام گذاشته و آشکارا در اجتماع مرتکب این گناهان نشوند. ولی به صورت کلی، اگر بد حجابی در کشور اسلامی هم از سوی اهل ذمه و هم مسلمانان منشأ فساد شود، حکومت اسلامی می تواند از باب حکم ثانوی، حکم به اجبار حجاب نماید.
البته از حکم حجاب شرعی، کنیزان استثنا شده بودند و لازم نبود که رعایت کامل حجاب را داشته باشند؛ هر چند آنها نیز مانند زنان یهود و نصاری به حجاب نسبی قبل از تشریع حجاب پایبند بودند.
آنچه را که از تاریخ استفاده می شود، این است که حجاب به معنای پوشش زنان، قبل از اسلام در جهان و در ادیان مختلف با شکل های متفاوت وجود داشته و این حکم تأسیسی نیست؛ یعنی اسلام آن را اختراع نکرده، بلکه دین اسلام آن را پذیرفته و چنان که از تاریخ زمان پیامبر (ص) استفاده می شود، اسلام قدری محدوده آن را وسیع تر کرده و به آن شدت بخشیده است.
در ایران قبل از اسلام، در میان قوم یهود، یا در هند، حجاب های سخت و شدیدی وجود داشت. در ایران باستان حتی پدران و برادران نسبت به زن شوهردار نامحرم شمرده می شدند.
بنابراین، آنچه را که از تاریخ استفاده می شود این است که زنان در زمان پیامبر دارای حجاب بودند، البته نه حجاب کامل، زنان عرب معمولاً پیراهن هایی می پوشیدند که گریبان هایشان باز بود، دور گردن، سینه، در معرض دید بود. [1]
[1]- احزاب/ 33
[2]- راضيه محمدزاده،زن اگر اين گونه مي بود، ص80
[3]- برگرفته از نمایه «حجاب در اسلام»، سؤال 431 (سایت: 459) ؛ مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، ج 1، ص 31، محقق/